THƠ & TÌNH

Với đề tài này bạn nhìn thấy hai vế: Thơ và Tình. Trước hết nói về Thơ: Thơ là sự thăng hoa tuyệt đỉnh của cảm xúc, tư tưởng và ngôn ngữ. Thơ là một nghệ thuật riêng biệt của văn chương. Ngôn ngữ của thơ là ngôn ngữ riêng biệt, đi kèm với cảm xúc của người làm thơ mà người ta thường gọi là thiên phú.

Cụ Bùi Kỷ cho rằng Thơ là phần kết tụ của khí hạo nhiên, một thứ hạo khí thuộc về phần hình nhi thượng của tạo hóa, để rồi từ đó đã tuôn trào ra đầu ngọn bút trước những cảnh vật thiên nhiên cũng như trước những cảm xúc của con người như khóc, như cười, như say như tỉnh, như bực dọc, như hả hê, như nhớ nhung, như khuây khỏa.

Người thời nay, như Mai Thảo thì lại nhận định : “Chỉ thơ, thơ mới là ngôn ngữ, là tiếng nói tận cùng và chung quyết của văn chương”. 

Học giả Thu Giang Nguyễn Duy Cần sau một đời người miệt mài với chữ nghĩa, đọc, viết và nghiên cứu văn học cuối đời đã đưa ra kết luận: “Thi sĩ các anh là con cưng của thượng đế. Rút cục chỉ có Thơ.”

Còn nữa, còn nhiều lắm nhận định của những danh nhân, học giả Đông Tây dành cho thơ. Xin dừng lại đây để nói về Tình. Tình đây là Tình Yêu. Theo như định nghĩa có nhuốm mùi triết học: Tình Yêu là sự tra vấn, kiếm tìm, săn đuổi để chụp bắt một cái gì như có như không; như có đó mà không có đó, rất thật mà không có thật; không có bây giờ nhưng có thể có ở ngày mai, hoặc có ở lúc này nhưng ngày mai không chắc sẽ có. Và vì vậy mà tình yêu như một ngọn sóng cuốn hút con người hết thế hệ này đến thế hệ khác, cứ thế tiếp tục một cuộc săn đuổi kiếm tìm bất tận.

Xuân Diệu khi viết bài thơ với câu mở đầu: “Yêu là chết đi trong lòng một ít” tuyệt nhiên không phải là một định nghĩa về tình yêu như nhiều người vẫn gán ghép, mà là do cảm xúc nội tại về sự xao xuyến của cõi lòng về một mối tình, một đối tượng đang còn săn đuổi, khi chưa đạt được cứu cánh, chưa qua thời kỳ quá độ.

Nguyễn Bính khi làm bài thơ Người Hàng Xóm với bốn câu mở đầu:

                       

Nhà nàng ở cạnh nhà tôi                     

Cách nhau cái dậu mùng tơi xanh rờn             

Hai người sống giữa cô đơn               

Nàng như cũng có mối buồn giống tôi

đó là lúc thoát thần thú nhận một cảm xúc trào dâng để bao nhiêu ý tưởng suy nghĩ trào ra thành một “bản tự thuật” của trái tim thi sĩ.

                       

Bỗng dưng tôi thấy bồi hồi                  

Tôi buồn tự hỏi: “hay tôi yêu nàng?”

Chính cái hư hư thực thực của cảm giác có không, không có của nhu cầu tâm lý ấy mà những khoảnh khắc bất chợt của cảm xúc bùng vỡ bất ngờ làm cho Thơ vụt hiện. Cùng với cảm xúc bùng vỡ, ngôn ngữ cũng bất thần xuất hiện, ăn khớp nhịp nhàng với rung cảm để ý tưởng tuôn trào thành thơ. Những ngôn ngữ bộc phát lúc bấy giờ có khi vô nghĩa với người ngoại cuộc nhưng lại rất tâm đắc với chủ thể của mối rung động phát ra thành Thơ. Tất cả ngôn ngữ, cảm xúc đó chỉ thể hiện trong cái khoảnh khắc rung động ấy thôi, sau đó là hết, là mất hẳn. Sau đó nếu có cố vận dụng cách nào đi nữa thì cũng không bao giờ tái tạo được cái cảm giác kỳ ảo đi kèm với những ngôn ngữ tuyệt diệu kia.

Người thơ khi đắm chìm trong trạng huống tâm tư như thế, do những rung cảm của con tim; do những trầm tư về một cảnh vật, một con người, về những đoạn đời từng trải, trong một khoảnh khắc cái âm-ỉ kia cuồn cuộn như cơn gió xoáy để bật thành tiếng, và thơ hiện hữu như một hóa giải, như một đáp ứng tiếng réo gọi thôi thúc của tâm tư.

Đến đây xin mời bạn thưởng thức một bài thơ vừa được viết trong một cung cách hình như thế.

Góc Phố NàY Mỗi Đêm

Cảm ơn em cho ta đề tài

Để làm những bài thơ dập dồn cảm xúc

Những bài thơ không chờ người đọc

Khi viết xong đem thả giữa trời

Cảm ơn em những buổi sớm mai

Ra khỏi cửa tự thấy mình ngớ ngẩn

Như chiếc xe lạc đường quanh quẩn

Chạy lòng vòng không tới ngõ nhà em

Tôi trở về nghe nhịp đập con tim

Nhìn thấu suốt con đường lên phố núi

Tôi hối hả chạy quanh dòng suối

Kiếm tìm em  ... gặp kẻ vô tình

Rồi trở về hỏi lại con tim

Nghe thỏ thẻ toàn những lời mộng ảo!

Cảm ơn em đã làm nên gió bão

Để tôi ngồi trần trụi ngó phong ba

Cảm ơn em vườn cây trái phù sa

Đã bỏ mặc kẻ cơ hàn đói khát

Đã bỏ mặc - gã thâm tình tệ bạc?

Tiếc tiếng xưng em tiếc tiếng gọi mình

Bên cánh rừng em hát với bình minh

Mà quên mất góc phố này mỗi tối

Cảm ơn em - không có gì để nói         

Mà còn rất nhiều không thể bỏ quên

Tôi trở về ngồi suốt sáng thâu đêm

Tưởng như thể chuyện long trời lở đất

Cảm ơn em ... đành một lần lỡ mất!

song nhị

(trích Thơ và Những Cảm Xúc của Thơ)