Lời Rao Giảng Của THƠ (1) - Trần Tuấn Kiệt

ĐỌC THƠ SONG NHỊ

TRẦN TUẤN KIỆT. SA GIANG. – VIỆT THẦN (*)

= Sự Điêu Linh Nào Đã Tạo Nên  TIẾNG HÓT LOÀI CHIM DI

=  Chất Trữ Tình Say Đắm Trong VỀ LỐI ĐI XƯA

= Bản Trường Ca Lịch Sử Dân Tộc Nối Dài Trong 
                                                          TIẾNG HỜN CHIẾN MÃ

VỀ LỐI ĐI XƯA

Tôi đọc trong thi phẩm Về Lối Đi Xưa của Song Nhị có hai câu:

Mai kia tàn cuộc nhục vinh.

Con về bên mẹ tạ tình núi sông.

Rồi lại đọc tiếp:

Cũng đành thưa mẹ, vong thân.

Mai con nhập tịch làm dân xứ người!

Thưa anh,

Thế sự phế hưng coi vẫn rộn!

Chuông hồi kim cổ lắng càng mau.

Đại thi gia phái nữ là Bà Huyện Thanh Quan đã nói lâu rồi. Và cũng trong tinh thần người đàn bà lớn lao đó đã lấy làm thường! Có chi mà rộn! Với những kẻ lên voi xuống chó những lớp lang lịch sử ấy!

Trong trường danh lợi vinh liền nhục

Vào cuộc trần ai khóc lộn cười!

(Có phải thơ của Đặng Trần Thường chăng! Lâu quá nên tôi đã quên tác giả của hai câu này).

Tôi lại nhớ tới “Cũng đành thưa mẹ, vong thân” trong bài viết cho Bùi Ngọc Tuấn trên báo Khởi Hành của Viên Linh. Tôi đã viết “Có những kẻ vong thân ở tại đất nước này” những kẻ đó hiện đang được Đười ươi khỉ vượn tôn lên ngôi báu phong tước vị Anh Hùng, có chứng minh nhân dân là gốc Kinh, là dân tộc Việt Nam chính hiệu và hơn nữa là người Vô Sản Vô Thần chính cống! Thật là khôi hài cho lớp lang lịch sử hiện đại Việt Nam.

Đối với chúng ta, anh có làm thơ hay, có tâm tình cao thượng hơn bọn họ hay không là điều đáng nói hơn. Vì dường như tôi thấy không lầm, thơ Song Nhị là một giòng nước sa từ cội nguồn kia mà! Dù anh có nhập tịch Nga, Mỹ, Anh, Úc... hay Phi châu hay Iran, Iraq hay Hy Lạp anh vẫn không từ chối được anh là người Việt đâu.

Có lần tôi ở tù chung với một đám du đãng, tù chung thân ở trại Gia Trung, trong buổi cơm, có một anh bạn tù đột nhiên hét lớn: Mẹ nó! Vái Trời cho tôi chết đi, khi sống lại đừng cho tôi đầu thai làm người Việt Nam. Tôi chán làm người Việt Nam quá rồi! Anh này cũng giống như dân Vô sản bỏ gốc Việt lấy tổ quốc Liên Xô vậy. Cũng có lần Bùi Giáng đưa tôi coi bức thư của Renéchard gởi cho Bùi Giáng khi ông hỏi về tương lai đất nước Việt Nam. Renéchard trả lời. “Anh đừng lo, Việt Nam sau này là một thánh địa!”

Tôi thêm một ý nữa với Bùi Giáng: Thánh địa là Thiên Đường Cộng Sản đó, ông có thích không!

Từ đó Bùi Giáng ngao du cho đến ngày Tận Thế 75 và sau 75 cho đến khi về với cội nguồn tổ tiên.... Bây giờ thì chúng ta đang ở vào buổi bình mình sáng thế của nhân loại. Song Nhị ơi! Tặng bạn mấy câu thơ mình viết trong tập Nai từ lâu:

Trăng ơi ngủ với hồn ta

Đầu hôm nghe vọng tiếng gà Bình minh

Lá kia sương bỗng run cành

Khói đồi chim lạ kêu thành xuân thu

Ngàn hoa mai trắng lũng sâu

Hương đèo bóng núi tìm đâu tiếng rừng

Cách tràng giang đến ngàn trùng

Mà ta vẫn nhớ thương từng bước Em

(TTK)

Nay tôi đi tìm những lúc “Em còn hái trái bên cây, vết son mùa để dấu hài đầu tiên” đó trong thơ Song Nhị, với Về Lối Đi Xưa của anh.

Và xin mời các thi hữu, thi gia, các bạn yêu thơ cùng đọc với tôi qua các bài sau đây:

1. Chợt nghĩ về Xuân (trang 19)

2. Về lối đi xưa (trang 20, 21, 22)

3. Oan khiên

4. Nhớ lắm Saigon (trang 53)

5. Bốn (trang 69)

6. Đóm lửa cuối năm (trang 74, 75)

7. Khúc ca dao tình (trang 83)

8. Ngày đón em về (trang 85, 86)

9. Sơ ý (trang 131)

Toàn tập thơ Về Lối Đi Xưa của Song Nhị là một thi phẩm Trữ Tình, là một bản tình ca đẹp nồng nàn muôn thuở của thi nhân.

Nói đến Tình Ca, thơ Song Nhị đã là một bản Tình Ca rồi, nói như thế tôi nhớ tới một câu chuyện ở tại La Pagode trước 75 - Anh Phạm Duy ngồi gần tôi với các thi văn hữu khác. Chợt Phạm Duy nói với tôi “Thơ ai tôi cũng phổ nhạc được. Chỉ có thơ cậu là tôi không phổ nhạc được!” - Tôi nhìn Phạm Duy cười không trả lời. Riêng tôi không thích đưa thơ của mình cho người khác phổ nhạc. Thơ là thơ. Nhạc là nhạc. Thơ đã là tình ca rồi thì cần nhạc làm gì cho lạc mất tính chất, và hơn nữa tinh thể của thơ mà ít khi âm nhạc đạt tới được. Chỉ có thế thôi! Cũng vì thế tôi chỉ đi học nhạc có vài năm rồi bỏ trường Quốc Gia Âm Nhạc để quay về với Thơ. Tôi nói như thế, ý cũng mời bằng hữu yêu thơ đọc bản Tình Ca Về Lối Đi Xưa của Song Nhị, vừa ngâm vừa hát cho thật đúng tinh thần Trữ Tình say đắm của nhà thơ.

Nói cho đúng thì thơ Song nhị có đủ mọi tính chất, mọi khuynh hướng. Anh làm thơ và xuất bản rất nhiều từ lâu nay. Muốn nhận định về một nhà thơ nào, chúng ta phải đọc thật kỹ tất cả các tác phẩm của họ. Có nhiều vần thơ hay, sâu kín của thi sĩ, chúng ta không đọc hết mà cứ nhận xét nhận định.... thì là một sai lầm lớn. Tôi không có thời gian, không còn bao nhiêu tâm huyết, sức lực để bàn về thơ cho nên chỉ nói về cảm tưởng của mình ít nhiều về Song Nhị. Rồi đây các trang thi sử, các sách viết về thi nhân, thi ca người ta sẽ nói đến Song Nhị đầy đủ hơn. Nay xin bàn ngoài lề một chút....

Từ việc đọc thơ Song Nhị, tôi muốn nhắn với lớp trẻ, sau chúng ta, khi làm thơ ngoài thi hứng và tài năng của mình, cũng nên đặc biệt trải qua mọi khuynh hướng như Lãng Mạn, Tượng Trưng, Hiện Thực, Siêu Thực... Sử Thi... qua các vần điệu của luật xưa, của lục bát, song thất lục bát của Việt Nam, và thể hiện căn bản nghệ thuật thật vững vàng rồi hãy bắt đầu tung hoành, tự do sáng tác theo chiều cảm hứng và tư tưởng của mình. Có nhiều bạn trẻ ở Việt Nam ngày nay có tinh thần, vượt qua mọi ràng buộc về tư duy tuyên truyền của duy vật Xã Hội Chủ Nghĩa. Họ viết thật mạnh, tuy nhiên chưa đạt tới một nghệ thuật tinh tế và sáng tạo lớn được vì không học, vì bất cần, nên vô tình để rơi vào khuôn sáo tầm thường chỉ tạo ra được cái loạn vô ý thức của thi ngôn thi ngữ, chứ không tạo ra nổi những vần thơ đích thực có tầm vóc lớn, nhất là cứ ở trong các nhóm, các hội thơ của nhà nước không biết mở tầm học hỏi ra khỏi phạm vi của vòng vây nghiệt ngã của bức màn Cộng Sản đã diệt hết mọi tự- do và tiếng thơ chân tình của chính mình. Thay vì ra khỏi các trường trại sáng tác thi ca để đạt tới tinh thể của nghệ thuật đương đại, nhất là tự mãn với một tí hư danh của mình. Thơ muốn đạt tới đỉnh phải tử công phu, cũng như các môn nghệ thuật khác. Sự khinh bạc coi thường người trước chỉ là một hành động ấu trĩ mà thôi.

Trần Tuấn Kiệt/ Sài Gòn 

TIẾNG HÓT LOÀI CHIM DI

Từ thời thượng cổ, người Việt thờ chim Thần - Thần điểu. Trong loại chim Thần đó có chim Trĩ Trắng là sứ giả văn hóa Việt. Việt Thường Thị đem cống (trao đổi văn hóa) chim Trĩ Trắng và Rùa Thần. Trên mai rùa có chữ Khoa đẩu của Việt tộc in rõ dấu tích, thần thoại về sự hình thành vũ trụ vạn vật của Thần đạo chính thống Việt Nam. Ngoài ra Việt tộc thờ chim lạc - Thần điểu Việt. Sau này Đinh Tiên Hoàng lên ngôi lấy Quốc hiệu là Đại Cồ Việt. Cồ là đôi mắt lửa sáng rực của loài linh điểu. Truyền thuyết linh thiêng đó là tâm linh muôn đời của người Việt tự ngàn xưa. Không phải vô tình mà người Việt ngày nay hay nhắc tới loài Việt điểu. Thời Bách Việt, nước ta giòng Việt tộc đã cư trú gần phân nửa nước Tàu ngày nay. Sau thời chiến quốc, giòng Bách Việt bị Hán đồng hóa, còn lại giòng Lạc Việt anh hùng nhất loài Chim Việt kiêu hùng đó trải qua muôn vàn gian khổ, máu xương giữ nước cho mãi đến ngày nay. Sự tích Chim Việt đậu cành Nam cũng ghi dấu ấn đau buồn của những người phải xa quê hương cội nguồn, tổ quốc. Con Chim Việt khi bị đưa đi về đất Bắc đã chọn cành hướng Nam mà đậu mà hót... Từ trong tiềm thức, thần thức Việt đã có bóng dáng chim linh vì thế mà kẻ tha hương bốn bể không phải vì vô tình mà than mà thốt lên lời ai oán. Tinh thần đó, tâm linh đó lại bắt đầu vọng lên âm hưởng của loài chim Việt cành Nam xưa: Khắc khoải sầu đưa giọng lẳng lơ. Ấy hồn Thục đế thác bao giờ. Năm canh máu chảy đêm hè vắng. Sáu khắc hồn tan bóng nguyệt mờ (Nguyễn Khuyến).

Đến nay thì giòng lịch sử đen tối của loại ma quỷ ý thức hệ vong thân khiến người Việt lại một lần lưu vong, hằng hà sa số, hằng triệu người Việt lại bỏ quê hương trên những nẻo đường Thủy Mộ Quan (Viên Linh) để đi tìm tự do, lẽ sống nhân đạo hơn, ở đất nước người - Tiếng Hót loài Chim Di - chim Việt của Song Nhị lại một lần lên tiếng u hờn khắc khoải làm động lòng người, chấn động tâm can, tâm linh và nghĩa khí hào kiệt của dân tộc Việt ở bốn phương trời, gợi cho lòng kẻ sĩ phương Nam dấy lên những hoài vọng, hoài bão lớn lao, một ý thức về trách nhiệm của người trí thức về lịch sử của thời đại mình phải làm gì để giành lại quê hương, giữ lại tinh thần và đạo lý Việt, để thể hiện cái tự-do tuyệt đối của đời mình. Và, nói như Khổng Tử “uy vũ bất năng khuất” - nói như Nguyễn đức Quỳnh “tư tưởng bất năng hoặc” trước loại “Cùm Đỏ” của bạo lực phi nhân tham tàn này.

Tiếng Hót của loài Chim Di đã lên tiếng nhiều lắm, rất hàm xúc nhiều điều mà ở tại quê hương này khó lòng người dân nói được.

Viết đến đây tôi bồi hồi nhớ đến bao người bạn đã ra đi rời xa tổ quốc. Tôi nhớ đến bao lần nghe những con Chim Việt lên tiếng hót thần kỳ ở khắp mọi nẻo đường tha hương biệt xứ. Và ao ước tất cả những người xa xứ trở về trong bản Anh hùng ca độc lập tự do muôn thuở tại quê hương mình.

Những con Thần điểu Việt nay ở phương trời nào?

Trên núi cao có con Thần điểu

Ba năm thu cánh không tiếng kêu

Ngày hận mây mờ che bóng lửa

Đêm hờn thơ lặn rải sườn rêu

A ha! Thần điểu còn nương náu

Chờ ngày thét nở núi khe sâu....

Con Thần điểu bay về đâu từ ngày núi non thay trời đổi chủ, trở thành hình bóng chim Việt cành Nam ở tận phương trời hải ngoại nào. Tôi có cảm tưởng đầu tiên như vậy khi đọc “Tiếng Hót Loài Chim Di” của Song Nhị, có lẽ tập thơ này là tập thơ “gay cấn” nhất của Song Nhị đây - nói như giọng của thi sĩ họ Bùi. Đối với họ Bùi, chuyện gì ghê gớm lắm đều dùng chữ “gay cấn” này mà diễn tả ra cho nó có vẻ... chịu chơi một chút.

Sự điêu linh nào đã tạo cho Song Nhị viết tập thơ gay cấn này đến thế. Điêu linh đó thuộc về bi kịch đồi tranh “Hãi hùng bi kịch đồi tranh!” (B.G) của dân tộc Việt. Ai cũng biết là cuộc đấu tranh ý thức hệ giữa Quốc Gia Tự Do và Độc tài đảng trị Cộng Sản. Và điêu linh nhất phe Tự Do thất bại để đất nước rơi vào tay giặc Cộng khiến ta nhớ đến từ Nguyễn Thái Học, Nguyễn Tường Tam - Ông, trước khi tự vẫn, còn kịp ghi: “Anh em Ngô đình Diệm phải chịu trách nhiệm để nước mất vào tay Cộng Sản” - cho mãi đến ngày nay một bức màn vô hình phủ khắp non sông bằng sự dối trá tham tàn, tội ác và tham nhũng, tất cả đều được tẩy não bằng nhục hình bạo lực cho đến tận vô thức, tiềm thức tim óc của dân tộc. Mà tiếc thay một số người Việt hải ngoại quá vô tình, vô ý không nhìn thấy rõ được. Đình miếu thần linh đất Việt, chùa chiền, nhà thờ đều sống trong vòng vây ý thức hệ Xã Hội Chủ Nghĩa - đường lối tư tưởng văn hóa, nghệ thuật đều thoát thai từ trường trại Xã Hội Chủ Nghĩa. Và tất cả đều là một lũ văn nô cả đến Hoàng Cầm ngày nay cũng không hơn gì Phạm Duy, hay Trịnh Công Sơn trong chiến lược văn hóa Đảng cả.

Ngày đêm bọn giáo sư Hoàng như Mai, Trần Bạch Đằng, Trần trọng Đăng Đàn và lũ văn nô Bắc Việt ra sức đánh phá văn nghệ miền Nam tự do một cách điên cuồng u mê ám chướng... đến khôi hài! Tất cả chỉ vun bồi cho cái gốc đại thụ tham nhũng ngu dân để bảo vệ cái tổ quốc non sông mà bọn Mông Cổ này mới cướp được để phụng thờ Mác-Lê.

Nước mất nhà tan! Xưa nay cũng thế thôi! May ra thân phận và đời người còn được ra khỏi cái màn ma quỷ của Xã Hội Chủ Nghĩa - để sống lưu vong trong sự tự do quí báu nhất của cá nhân mình, dù thế nào đi nữa còn hơn vạn lần anh em mình ở lại, để hằng ngày chạm mặt với kẻ thù luôn khủng bố quanh mình loài chim Việt đó cũng có ngày quay lại. Chờ ngày thét vỡ núi khe sâu. Và anh em ta không có quyền nỉ non than vãn nữa. Tôi còn nhớ mấy vần thơ của ông Lam Giang Nguyễn trang Trứ dịch:

Đại Vương cờ phất ải xa

Ngậm ngùi thấy bạn đã là quỷ oan

Bừng sôi máu hận muốn tràn

Vần thơ mọn có muôn ngàn kiếm đao!

Hồ Hữu Tường hay Vũ Khắc Nam hay nhiều vị văn hóa lão thành từng nói. Thời đại chúng ta là thời Tân Xuân Thu - thời Chiến Quốc Mới - những con chiến mã vẫn còn đất tung hoành. Sức kiệt hơi tàn thì chiến đấu bằng văn, có tiền của thì chiến đấu bằng kinh tế tự do, bằng tất cả mọi thứ gì ta có được, thời thế Xuân Thu mà - Gặp thời thế thế thời phải thế! Trong trần ai ai dễ kém ai!

Đừng quên Chim Việt đậu cành Nam, bao giờ chân lý và nhân nghĩa cũng thắng bạo ngược tham tàn, tinh thần dân tộc Đại Việt còn đó. Bản anh hùng ca bất tử vẫn còn đúng, thì người tự do Quốc gia làm văn hóa đã thắng Cộng từ lâu rồi. Bọn Cộng Sản làm gì có văn hóa mà nói đến chen vai thích cánh với chúng ta được phải không anh em!

Bây giờ thì mời quí bạn yêu thơ, cùng tôi đọc những vần thơ, đúng nghĩa chân tình của nhà thơ Song Nhị gởi đến bằng hữu bốn phương và “Quê hương yêu dấu” của chúng ta - chúng ta không khóc lên vì quê hương nữa, như cô gái trong thơ Hoàng Trúc Ly độ nào:

Những người xưa đi rồi không trở lại

Một mình tôi lại gặp một mình em

Chiều lửng lơ nghe nắng rụng bên thềm

Em không khóc - mắt buồn ươn ướt đỏ!

    (Hoàng Trúc Ly)

Ta hãy bắt đầu từ “Tiếng Hót loài Chim Di” để rồi chuyển âm nó thành những âm điệu cuồng phong thác lũ của mối Hờn Chiến Mã trên bãi sa trường vẫn còn đầy đủ khí độ anh hùng của những Chàng Trai Đất Việt (Nguyễn Vỹ). “Tiếng Hót của loài Chim Di” còn là tiếng hót của thơ, của kỷ niệm êm đềm, của cuộc tình nồng ấm của men tình đầy hoa trái ngọt có thủy có chung!

Thời thế này mà con người còn giữ được những thủy chung và kỷ niệm thì thật là hạnh phúc, đó là nhà thơ Song Nhị đấy bạn ạ! Chàng là một Gérar de Nerual của chúng ta đấy.

(Trích bài Tiếng Hót Loài Chim Di trang 13, 14, 15, 16)

Việt Thần

TIẾNG HỜN CHIẾN MÃ

Một vài lần Bùi Giáng viết “Có người con gái chửa hoang. Để chàng thi sĩ lang thang suốt đời.”

Cũng có một lần tôi gởi Lê Nguyên Đại một bài thơ ngắn tặng anh có bốn câu:

Thơ văn tải đạo đến bao giờ

Tải đạo mà ra thực tải thơ

Thơ gởi mười phương trong nếp gấp

Cõi đời hư thực, huyễn hay mơ!

Cái cõi đời hư hư thực thực đó thì cần gì thi sĩ phải “dấn thân” vào đấu tranh cách mạng, cần gì phải lo cho vận mệnh đất nước, dân chủ pháp trị hay độc tài đảng trị? Làm gì có tổ quốc, nước non, cội nguồn chủng tộc, hư thực, huyễn hay mơ đó làm gì có tinh thần nhân bản tốt tươi hoa lá cành như anh bạn tôi cứ khư khư bênh vực và thích nó khi tôi đề tựa thơ cho anh tơ lơ mơ thì anh sửa lại là tinh thần nhân bản trong thơ anh! Cái nhân bản kỳ cục đó đối với thi nhân thì lạ lẫm làm sao, đảo điên làm sao ấy! Nhất là cái nhân bản ấy nó theo súng đạn bom và các chất độc rải khắp thế gian này.

Vì vậy mà tôi thích đi tìm các vần thơ của bè bạn những câu thơ nào ra khỏi cái nhân bản thuyết, cả cái siêu hình học Đông Tây để phục vụ cho nó, các câu thơ nào vô tư... (tức là không có tư tưởng) nhất là các câu thơ còn nguyên vẹn cái bản chất tự-nhiên nhất là tính-dục như các câu thơ của Ôn Như Hầu “cỏ cây cũng muốn nổi tình mây mưa” hay hơn nữa - Các câu thơ của Hồ Xuân Hương nồng đặc mùi luyến ái chân thực của cái tính tự nhiên loài người. Thiếu nữ nằm chơi quá giấc nồng. Yếm đào để lộ dưới nương long... Tuyệt vời hơn gấp nghìn lần Hữu Thể và Thời gian của Martin Heidegger hay Tư Bản luận của K.Mars. Thật buồn cười, có lần tôi đọc tác phẩm (!) của một ông Tiến sĩ xã hội học Liên Xô tiên đoán rằng “Tư Bản đang dãy chết” - chẳng bao lâu thì Liên Xô sụp đổ! Sách vở có khôi hài không?

Thôi đi thi nhân! Cõi bờ của thực tại trần gian, tổ quốc này không phải của ta đâu, bọn bị đời coi là điên, là ngông cuồng ngạo mạn, khinh thế ngạo vật, và đủ thứ xà bần của tâm lý con người. Chúng ta cần gì phải có một Tinh Cầu Mơ Ước như Trần Dạ Từ! Bởi vì có một tinh cầu nào thực sự cho cái mộng tưởng viễn lưu đó...

Chúng ta hãy vùi đầu vào với cái ta thích đó là thân xác đam mê, quên ngày quên tháng của nhục thể đàn bà! Như một Nguyễn đức Sơn với Đêm Nguyệt Động, như các bài Thần Thi của Trần Nhựt Tân, và đừng để cho cơn buồn lạnh chết người chi phối tâm linh ta như một Viên Linh với Thủy Mộ Quan, một nỗi tủi hận như Phạm Tường với Gõ Thức Chân Mây...

Ồ! Có lẽ tôi lạc dòng khi muốn nói đến thơ của một người bạn, đó là thơ của anh Song Nhị. Trong tập Tiếng Hờn Chiến Mã có những bài rất thơ của Song Nhị. Xin trích ra đây:

1. Đàn Ngựa Hồng Trên Cánh Đồng

Hoang (trang 50)

2. Gởi Người Dưới Trăng (trang 60)

3. Từ Cõi Hồng Hoang (trang 64)

Sau khi anh Nguyễn Mạnh Côn viết “Đem tâm tình viết lịch sử” - Tiếng Hờn Chiến Mã của Song Nhị hay văn thơ của Diên Nghị, Phương Triều, Trần Hoài Thư, Bùi Ngọc Tuấn, Phạm Tường, Nguyễn Tôn Nhan... cũng như tác phẩm của nhiều chiến binh khác, làm nối dài thêm bản Trường Ca bất tận của lịch sử dân tộc Việt Nam trong thời hiện đại.

4. Mưa Trên Đồi Cao Su (trang 138)

5. Ý Xuân (trang 140)

6. Viết thư cho vợ (trang 143)

7. Bắt đầu một ngày (trang 144)

8. Người lên đỉnh núi (trang 147)

9. Bài sinh nhật (trang 148)

10. Hai mươi sáu (trang 150)

11. Từ đó tình yêu (trang 153 - 154)

12. Khi tôi về (trang 159 - 160)

Đây chỉ là một ít bài trong Tiếng Hờn Chiến Mã mà cơn gầm thét của con Chiến Mã Song Nhị bớt tung hoành vì “Nợ Nước Thù Nhà” để cho quả tim bốc lửa của mình nói lên tiếng nói của Nữ Thần Tình Yêu đang dấy lên từ cõi tâm linh sâu kín nhất của thân xác con người.

Tôi trích dẫn để bạn tri âm cùng đọc và cảm thông với tâm tình viết lịch sử tình yêu của nhà thơ này vậy.

Sa Giang

---------------------------------

(*) Sa Giang, Việt Thần  ...